- Çalışma Saatleri : Haftaiçi 08:30 - 12:00 / 13:00 - 16:00 | Verem Testi (PPD) Günleri : Pazartesi - Salı - Cuma
- Merkez ve Taksim Dispanseri: 0212 249 29 73
Tüberküloz Mycobacterium tuberculosis adı verilen bir basille oluşan bulaşıcı bir hastalıktır. Tüberküloz, % 80 oranında akciğerlerde olmak üzere bütün organlarda görülebilir. Tedavi edilmeyen veya yetersiz tedavi edilen hastalarda ölüme yol açabilir. Bu günkü modern tedavi ile tüberküloz hastalarında yüzde yüze yakın iyileşme sağlanabilir.
Tüberküloz hastalığı insandan insana havayolu ile bulaşır. Tüberküloz mikrobunun en önemli kaynağı , tedavi görmemiş akciğer tüberkülozlu hastalardır. Bu hastaların öksürmesi, hapşırması veya konuşması ile mikroplar havaya saçılır. Sağlıklı kişiler bu mikropları solunum yolu ile alırlar ve infeksiyona yakalanırlar.
En çok bulaşma riski olanlar kimlerdir ?
Tüberküloz hastalığı grip , nezle gibi kolaylıkla bulaşmaz. Tedavi altında olmayan, halen basil saçan bir hasta ile uzun süre kapalı bir yerde birlikte yaşanırsa hastalık bulaşabilir. Bu nedenle hastalık genellikle aynı evde birlikte oturanlara ya da yakın arkadaşlara bulaşır. Kalabalık yaşam koşulları, yoksulluk bulaşma riskini artırmaktadır.
Ev ve kapalı iş yeri ortamı dışında bulaşma olur mu ?
Ev veya kapalı iş yeri ortamları dışında tüberkülozun bulaşması oldukça sınırlıdır. Havalanma özellikleri nedeni ile uçaklarda bulaşma olabilir. Hastanın kaşık, çatal, tabak, bardak, giysi gibi eşyaları ile bulaşma olmaz.
Tüberküloz mikrobu vücuda girdikten sonra uzun süre hastalık yapmadan sessiz olarak kalabilir. Bu kişilerde bir hastalık belirtisi yoktur. Vücudun savunma mekanizmaları aracılığı ile mikrop hapsedilmiş gibidir. Bu kişiler durumlarının farkında olmazlar ve bulaştırıcı da değildirler.
İnsanların ne kadar tüberküloz basili ile infekte durumdadır ?
Bu gün dünyada ve ülkemizde toplam nüfusun yaklaşık üçte biri tüberküloz basili ile infekte durumdadır. Bir kişinin infekte olduğunu ortaya koymanın tek yolu Tüberkülin (PPD) cilt testidir. Fakat bu test BCG aşısı yapılmış olanlarda da pozitif sonuç verdiğinden Türkiye gibi BCG aşısının zorunlu olduğu yerlerde bu ikisini birbirinden ayırmak zordur.
Vücudumuza giren tüberküloz mikropları çeşitli nedenlerle aktifleşip çoğalmaya başlarlarsa tüberküloz hastalığı ortaya çıkar. Tüberküloz hastalığı tedavi edilmezse tuttuğu organda tahribat yapar ve sonunda ölüme yol açabilir.
Tüberküloz infeksiyonu olanların ne kadarı tüberküloz hastası olur ?
Tüberküloz mikrobu alıp infekte olanların yaklaşık yüzde onu yaşamlarının herhangi bir döneminde tüberküloz hastalığına yakalanırlar.
Tüberküloz infeksiyonu olanlardan kimler daha çok hastalanma riskine sahiptir ?
Tüberküloz mikropların vücuda girdikten sonra hastalık yapma süresi ve şansı kişiden kişiye değişir. Küçük çocuklar ve vücut direnci düşük olanlar en çok hastalanma şansı olan kişilerdir.
Hastalık mikrobu aldıktan hemen sonra oluşabileceği gibi on yıllarca sonra da ortaya çıkabilir.
AIDS hastalığı vücut direncini en çok kıran hastalık olduğu için bu kişilerde tüberküloz hastalığı çok sıktır. Bunun dışında , şeker hastalığı, müzmin böbrek hastalıkları , bazı kanserler, silikozis (mesleki toz hastalığı ), uzun süre kortizon ve benzeri ilaç kullananlar , ilaç ve alkol bağımlılığı olanlar ve sigara tüberküloz hastalığına yakalanma şansını artırır.
Tüberküloz hastalığının belirtileri nelerdir ?
Belirtiler genellikle hafif başlar ve yavaş yavaş ilerler. Bu nedenle, birçok hasta doktora başvurmakta gecikir. Bazıları da özellikle öksürük şikayetini sigara ya da başka bir nedene bağlar ve doktora başvurmaz. Bu durum yanlış teşhis ve yanlış tedavilere yol açabilir.
Tüberküloz hastalığının tanısında akciğer filminin önemi nedir ?
Şüpheli kişide hastalık belirtileri varsa hemen akciğer filmi çekilmelidir. Akciğer filmindeki bazı görüntüler tüberkülozdan şüphelenmemize neden olur. Fakat bu görüntüler başka hastalıklarda da olabileceğinden sadece akciğer filmi ile kesin tanı konulamaz.
Akciğer tüberkülozunda kesin tanı nasıl konulur ?
Akciğer tüberkülozunun kesin tanısı balgam incelemesi ile konulur. Doğru tanı için, balgamda verem mikrobunun gösterilmesi önemlidir. Bunun için mikroskobik muayene ve kültür testi yapılmalıdır.
Tüberkülin (PPD) testinin tanıda değeri nedir ?
PPD testi pozitif ise kişinin tüberküloz basili ile karşılaştığını anlarız. BCG aşısı sonrası da PPD pozitf olur. Herkese BCG aşısının yapıldığı ve infeksiyonun çok yaygın olduğu Türkiye gibi ülkelerde erişkinlerde PPD testinin tanıda yararı çok sınırlıdır. Çocuklarda ise PPD testi tüberküloz tanısında değerlidir.
Bu gün tüberküloz hastalığının tedavisi için etkili, yan etkisi az ve ucuz 5 tane ana ilaca sahibiz. Bu ilaçlar ülkemizde Verem Savaşı Dispanserleri tarafından hastalara ücretsiz olarak verilmektedir . Tüberküloz hastalığının başarıl tedavisi için tedavinin başlangıcında dört ilaç birden kullanılmalıdır.
Tüberküloz tedavisinde kullanılan ana ilaçlar nelerdir ?
Tüberküloz tedavisinin süresi ne kadardır ?
Tüberküloz tedavisi başladıktan kısa bir süre sonra hastalık belirtileri azalıp kaybolabilir. Fakat hastalığın kesin tedavisi ve tekrarlaması için tedavi süresi en az 6 ay olmalıdır. Bu süre gerekli durumlarda daha uzatılabilir.(8-12 ay)
Tüberküloz hastalığının tedavisinde en önemli olan nedir ?
İlaçların her gün düzenli olarak ve yeterli süre kullanılması tedavide en önemli olan kuraldır. İlaçların düzensiz ve/veya yetersiz süre kullanımı tedavisi çok zor dirençli tüberküloza yol açar.
Doğrudan gözetimli tedavi sistemi (DOTS) nedir ?
Tüberküloz tedavisinde ilaçların düzenli ve yeterli süre kullanımı o kadar önemlidir ki bunun sağlanması için Dünya Sağlık Örgütü her hastanın bütün tedavi boyunca ilaçlarının eğitimli bir kişinin gözetiminde içirilmesini önermektedir. DOTS bu verem savaş sisteminin uluslararası adıdır( Directly observed therapy -short course) "Doğrudan gözetim altında kısa süreli tedavi".
İlaç dışında tedavide önemli olan nedir ?
İstirahat, beslenme, ve hava değişimi gibi unsurların tüberküloz tedavisinde çok önemli yeri olmadığı gösterilmiştir. Verem ilaçları bulunmadan önce bu konulara çok önem verilmekteydi. Ağır işlerde çalışanların hastalıklarının durumuna göre bir müddet istirahat etmeleri gereklidir.
Koruyucu tedavi nedir, kimlere uygulanır ?
Tüberkülozda koruyucu tedavi infeksiyona yeni yakalanmış fakat henüz hasta olmamış kişilerin hastalanmasını önlemek için yapılır. En çok kullanıldığı kişiler 15 yaş altında olup evinde mikrop saçan bir kişi bulunan çocuklardır. Bu tedavi 6-12 ay süreyle İsoniazid adlı ilaçla yapılır.
Tüberkülozlu hastaların tedavileri hastanede mi yapılmalıdır ?
Hastaların bulaştırıcılıkları kalmayıncaya kadar hastanede kalmaları daha doğrudur. Fakat ağır hastalar dışında tedavi ayaktan da yapılabilir. Önemli olan ilaçların düzenli kullanılmasıdır. Tedavinin başlangıç döneminde (ilk iki ay) ilaçların gözetimli olarak düzenli kullanılması sağlanırsa tedaviye ayaktan da başlanabilir.
Tüberkülozlu hastaların tedavileri nerede takip edilmelidir ?
Tüberkülozlu hastaların tedavilerinin en iyi takip edileceği yer Verem Savaşı Dispanserleri 'dir. Göğüs Hastalıkları Klinikleri ve Göğüs Hastalıkları uzmanları da hastaları takip edebilir. Fakat hastanın yakın takibi , yakınlarının taranması , ilaçların ücretsiz ve düzenli sağlanması açısından Verem Savaşı Dispanserleri devrede olmalıdır. Zaten bütün tüberküloz hastaların İl Sağlık Müdürlüğü aracılığı ile hastanın oturduğu bölgedeki Verem savaşı Dispanserlerine bildirimi yasa ile zorunlu kılınmıştır.
Tüberkülozlu hastalarla aynı evde oturan yakınları ve yakın arkadaşları mutlaka verem savaşı dispanserlerine başvurmalıdır.
Hasta yakınları 3 ay aralıklarla en az üç kere kontrol edilmelidirler. Bu kontrolde akciğer grafisi çekilir ve PPD testi yapılır. Gereken kişilere koruyucu ilaç tedavisi verilir.
Tüberküloz hastaları eğer eksik ve yanlış ilaçlarlarla, düzensiz ve/veya yetersiz süre tedavi görürlerse tüberküloz mikropları ilaçlara direnç kazanır. Artık ilaçlar mikropları öldüremez hale gelir. Bu hastalara dirençli tüberküloz diyoruz. Bu durum hastanın ilaç almasına rağmen bir türlü iyileşmemesi, mikrop çıkarmaya devam etmesi ve laboratuvar testi ile anlaşılabilir.
Dirençli tüberküloz hastaları iyileşebilir mi ?
İlaca dirençli tüberküloz hastaları da tedavi edilebilir ve tamamen iyileşebilirler. Fakat bu tedavi çok daha uzun süreli, pahalıdır. Kullanılan ilaçların yan etkileri diğer ilaçlardan daha fazladır. Hastaların bazılarında ameliyat gerekmektedir.
Dirençli tüberküloz hastalarının tedavisi nerede yapılmalıdır ?
Bu hastaların tedavileri bu konuda uzmanlaşmış hekimlerin bulunduğu, hastaların uzun süreli olarak yatabileceği büyük göğüs hastanelerinde yapılmalıdır. Hastaneden çıktıktan sonra hastaların ilaçları eğitilmiş bir kişinin gözetiminde içmesi gereklidir.
BCG tüberkülozdan korunabilmek için kullanılan aşıdır.
Özellikle çocukları menenjit tüberküloz , milier tüberküloz gibi durumlardan korur.
Ülkemizde doğumdan sonra 2. Ayda ve 7. Yaşta olmak üzere iki defa yapılmaktdır.
2015 yılında, dünya genelinde 5,9 milyon (% 56) erkek, 3,5 milyon (% 34) kadın ve 1,0 milyon (% 10) çocuklu olmak üzere toplam 10,4 milyon yeni Tüberküloz(TB) vakası ortaya çıkmıştır.
Dünya’da tahmine edilen TB sıklığı 100.000 de 142’dir.
Yeni vakaların% 60'ı altı ülkede bulunmaktadır. Bunlar Hindistan, Endonezya, Çin, Nijerya, Pakistan ve Güney Afrika’dır.
Dünya çapında, TB insidansındaki düşüş oranı 2014'ten 2015'e kadar sadece % 1,5 düzeyinde kalmıştır. Halbuki“End TB Stratejisi”nin ilk kilometre taşlarına ulaşabilmek için 2020'ye kadar yıllık % 4-5'lik bir düşüşe ulaşılmalıdır.
2015 yılında tahmini olarak Tüberküloza bağlı 1,4 milyon TB ölüm vardır ve bunların 0,4 milyonu aynı zamanda HIV ile enfekte idi.2000 ve 2015 yılları arasında TB ölümleri % 22 oranında azalmasına rağmen, TB dünya çapında en fazla ölüme yol açan 10 ölüm nedeni arasındadır.
2015 yılındaDSÖ tarafından sadece Rifampisine dirençli olan olgularda ÇİD-TB (Çok İlaca Dirençli TB ) gibi tedavi edilmelidir kararı alınmıştır. ÇİD-TB hastalarına (480.000) ek olarak bu durumdaki 100 000 kişiyide eklersek toplam yaklaşık 580.000 yeni ÇİD-TB olarak tedavi edilmesi gereken vaka ortaya çıkmaktadır. Çin ve Rusya Federasyonu toplam 580.000 vakanın % 45'ini oluşturmuştur.
ÇİD-TB olgularının tanı ve tedavisi konusundaki Dünya çapındaki kriz devam ediyor.2015 yılında, tahmini 580 000 kişinin yeni ÇİD-TB tedavisi gereken hasta olarak ortaya çıktığı tahmin edilirken bunlardan sadece 125.000 (% 20) hasta kayıt altına alınabilmiştir. Bu farkın % 60’ından beş ülke sorumludur. Bunlar: Hindistan, Çin, Rusya Federasyonu, Endonezya ve Nijerya’dır.
Küresel olarak, ÇİD-TB tedavisinin başarı oranı; 2013'te% 52,6’dır.
http://www.who.int/tb/publications/global_report/en/
Ülkemizde sessiz tüberküloz enfeksiyonu halen yaygın durumdadır. Türkiye’ de 15 milyon kişide sessiz tüberküloz enfeksiyonu bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu kişilerin % 10’nun yaşamları boyunca aktif hasta olma olasılığını % 10 kabul edersek tüberkülozun gelecek yıllarda da ülkemiz için bir sorun olacağını düşünebiliriz.
Türkiye’ de görülen tüberküloz hastalığı sıklığı giderek azalmaktadır.Türkiye tüberküloz hastalığının orta derecede yaygın olduğu ülkeler arasındadır.T.C Sağlık Bakanlığı verilerine göre halen ülkemizde her yıl yaklaşık olarak 100.000 kişiden 17’ si tüberküloz hastalığına yakalanmaktadır. Bu rakam ile ülkemizdeki durum Orta Avrupa ülkelerine benzerdir.
Türkiye tahmin edilen tüberküloz hastalarını bulma ve bu hastaları tedavi etme konusundaki Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen hedefleri yakalamış ve sürdür durumdadır.
Çok İlaca Dirençli Tüberküloz hasta sayımız giderek hafif de olsa artmaktadır. Bu konuda daha etkili önlemler gereklidir. Ülkemiz de HIV (+) kişi oranı mutlak rakam olarak düşük durumdadır. Fakat bu rakam giderek artmaktadır. Halen tüberküloz hastalarımızın % 1’ine yakınında aynı zamanda HIV enfeksiyonu bulunmaktadır.
Ülkemiz tüberküloz kontrolü açısından diğer bir sorun yurt dışından gelen göçmenlerde görülen tüberkülozdur. Halen ülkemiz’ deki hastalarımızın %6’sı, İstanbul’daki hastaların ise % 8’i göçmendir.
Türkiye’ de Verem Savaşı Raporları
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
2007 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2007_raporu.pdf
2008 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2008_raporu.pdf
2009 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2009_raporu.pdf
2010 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2010_raporu.pdf
2011 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2011_raporu.pdf
2012 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2012_raporu.pdf
2013 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2013_raporu.pdf
2014 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2014_raporu.pdf
2015 YILI : http://tuberkuloz.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Dokumanlar/raporlar/turkiyede_verem_savasi_2015_raporu.pdf